Hulde aan de nagedachtenis van Baron Charles-Ferdinand Nothomb

Hulde aan de nagedachtenis van
Baron Charles-Ferdinand Nothomb,

Erevoorzitter van de Kamer van volksvertegenwoordigers,
minister van staat

Plenaire vergadering van donderdag 27 april 2023

__________

Dames en heren,

Beste collega's,

Op woensdag 19 april jongstleden hebben we vernomen dat minister van staat Charles-Ferdinand Nothomb, erevoorzitter van onze assemblee, overleden is.

Met Charles-Ferdinand Nothomb is een uitzonderlijke persoonlijkheid van ons heengegaan, die gedurende meer dan drie decennia zijn stempel gedrukt heeft op het Belgische politieke bedrijf.

Als jongste telg uit een familie van dertien kinderen, zoon van senator Pierre Nothomb en afstammeling van Jean-Baptiste Nothomb, die van 1841 tot 1845 aan het hoofd van de regering stond, had Charles-Ferdinand Nothomb het voorrecht om geboren te worden in een familie waar de politiek nooit ver weg was en waar de behoefte om het land te dienen als het ware met de paplepel ingegeven werd.

Na briljante studies in de rechten en de economische wetenschappen werkte hij als ambtenaar in België, Congo en bij de VN, waarna hij kabinetsmedewerker werd van de ministers Scheyven, de Stexhe en Wigny.

Hoe gevarieerd en uitgebreid de activiteiten van Charles-Ferdinand Nothomb ook waren, er was wel steeds die constante: onderwijs en politiek waren inderdaad steeds de krachtlijnen van zijn werk.

Nadat hij van 1962 tot 1965 nationaal voorzitter van de jongerenafdeling van de PSC geweest was, deed hij op 31 maart 1968 zijn intrede in de Kamer als volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Aarlen-Marche-Bastenaken. In de periode 1968-1995 werd hij negen keer in de Kamer verkozen, waarna hij nog tot 1999 in de Senaat zetelde.

Van 1972 tot 1979 was hij voorzitter van de PSC en in die hoedanigheid nam hij in de jaren zeventig deel aan de vorming van talrijke regeringen. De legendarische, bijna Florentijnse manier waarop hij de kunst van het onderhandelen beheerste, maakte dat hij vaak incontournabel was.

Op 4 april 1979 werd hij voorzitter van de Kamer van volksvertegenwoordigers, een functie die hij bekleedde tot 2 april 1980.

Na een korte passage in het Europees Parlement werd hij van mei 1980 tot december 1981 minister van Buitenlandse Zaken in de regeringen-Martens III en IV en in de regering-Eyskens. In december 1981 werd hij door de Koning tot formateur aangesteld. Hij werd vice-eersteminister en kreeg van december 1980 tot november 1985 in de regering-Martens-Gol de portefeuille van Binnenlandse Zaken en Openbaar Ambt.

In de regering-Martens VI behield hij dezelfde functies, met daarbij ook de bevoegdheid Decentralisatie. Het waren moeilijkere tijden, want er moesten zowel bezuinigingen als hervormingen doorgevoerd worden, terwijl de budgettaire middelen beperkt waren.

Nadat Charles-Ferdinand Nothomb opnieuw parlementslid geworden was, volgde hij van 10 mei 1988 tot 21 mei 1995 Jean Defraigne op als voorzitter van onze assemblee.

Met zijn werkijver, niet-aflatende daadkracht en ongebreidelde verbeeldingskracht was hij een gewaardeerd Kamervoorzitter.

Zo hebben we aan hem onder meer de rationalisering van de commissiewerkzaamheden, de versterking van de wetgevende diensten en de introductie van computertoepassingen te danken.

Hij effende eveneens de weg voor de ondersteuning van de parlementsleden, door het Bureau van de Kamer ertoe te overreden voor elke volksvertegenwoordiger in een individuele assistentie te voorzien.

Hij droeg er tevens toe bij dat het Parlement zowel efficiënter als toegankelijker werd, doordat hij de begrotingsprocedure op een meer orthodoxe leest schoeide en onze assemblee meer dan voorheen openstelde voor de burgers.

Als fervent aanhanger van een federaal Europa speelde hij een belangrijke rol tijdens de Europese Assisen in Rome in 1990, waar hij er met name voor pleitte om het democratisch deficit te reduceren en de betrekkingen tussen de nationale parlementen en het Europees Parlement te intensiveren.

Hij werkte mee aan de oprichting en de uitbouw van COSAC, de conferentie waarop twee keer per jaar vertegenwoordigers van de commissies voor Buitenlandse Betrekkingen van de nationale parlementen en een delegatie van het Europees Parlement bijeenkomen.

Voor hem was de Europese integratie een vanzelfsprekendheid, een must. De wijzigingen die aan ons Reglement aangebracht werden om de behandeling van Europese aangelegenheden door onze Assemblee te bevorderen, vormen een concrete verwezenlijking van die zienswijze.

Markante gebeurtenissen tijdens zijn Kamervoorzitterschap waren de val van de Muur en de hereniging van Duitsland als lid van de Europese Unie en de NAVO, voorwaar een historische mijlpaal. In zijn ogen waren Europees engagement en loyauteit aan het Atlantische bondgenootschap allesbehalve tegenstrijdige, maar wel degelijk complementaire aspecten.

In 1995 benoemde de Koning hem tot minister van staat. In 1996 werd hij voor twee jaar opnieuw PSC-voorzitter, tot 1998. Na zijn vertrek uit het Parlement bleef Charles-Ferdinand Nothomb advies geven aan vele beleidsverantwoordelijken die bij hem te rade gingen in zijn thuisbasis Habay-la-Neuve.

Hij bleef ook zeer actief in een groot aantal verenigingen die de belangen van Luxemburg, de Grande Région en Europa dienen. Intelligent, bedachtzaam en leergierig als hij was, ging hij in 2012 opnieuw studeren aan de UCL. Hij behaalde een licentie in de filosofie.

Charles-Ferdinand Nothomb was tegelijk een 'plattelander en een 'stadsmens': een stevig in de Luxemburgse bodem gewortelde 'plattelander, die gehecht was aan de landelijke deugden, zoals regelmaat, soberheid, evenwicht, zin voor traditie en trouw, maar tegelijk ook een 'stadsmens' met alles wat dat inhoudt op het vlak van flexibiliteit, urbaniteit, aanpassingsvermogen en intense communicatiedrang.

Charles-Ferdinand Nothomb zette zich met hart en ziel in voor alle functies die hij op zich nam. Deze geboren leider, die zowel successen als enkele mislukkingen gekend heeft, probeerde steeds om op basis van instemming discipline af te dwingen in plaats van op basis van gezag. Daarbij hield hij enkel het algemeen belang voor ogen.

Charles-Ferdinand Nothomb heeft ons altijd geïmponeerd door zijn onwrikbare overtuigingen, onuitputtelijke enthousiasme en grote levenslust. Ik heb namens u allen de innige deelneming van onze assemblee betuigd aan zijn familie, die ik hier vandaag welkom heet.

Na het huldebetoon van de regering zullen wij te zijner nagedachtenis een minuut stilte in acht nemen.

Eliane Tillieux